.png)
98/07/21
قانون مقررات صادرات و واردات، ۲۴ ماده دارد که برخی از مفاد طبق ماده ۵۱ قانون امور گمرکی کشور، حذف شده است. در این گفتار، شما با این مفاد و نکات مربوط به تعرفه های گمرکی آشنا می شوید.
قانون مقررات صادرات و واردات
وزارت صنعت، معدن و تجارت، مسئول تهیه و تنظیم قانون مقررات صادرات و واردات است. این مجموعه که متشکل از ۳ وزارت خانه است، در سال ۱۳۹۴، آیین نامه اجرایی مقررات صادرات و واردات را به همراه جداول تعرفه های گمرکی بر اساس سیستم هماهنگ توصیف و کد گذاری کالا، منتشر کرد.
سازمان توسعه تجارت ایران، دفتر مقررات صادراتی و وارداتی، به صورت متناوب، نسبت به اصلاح و به روز رسانی قوانین صادراتی و وارداتی ایران در عصر اقتصاد مقاومتی اقدام می کند. امسال که سال رونق تولید است، آمار های وارداتی و صادراتی نشان از تراز تجاری مثبت در بهار نود و هشت دارد. به هر حال برای صادرات و واردات، دانستن این قانون الزامی است. این قوانین، بازوی قوی اجرای برنامه سازمان ها و موسسات خصوصی به ویژه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بوده تا محصولات ساخت داخل را به خارج ارسال و محصولات مورد نیاز را وارد کنند.
قانون مقررات صادرات و واردات (ق.م.ص.و)، مصوب چهارم مهر ماه سال هفتاد و دو و در دولت مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی است. قانون ساماندهی مبادلات مرزی نیز که برای ارتقا صادرات و واردات در این مناطق به قانون مقررات صادرات و واردات اضافه شد، ششم مهر ماه سال هشتاد و چهار در دولت دوم سید محمد خاتمی به تصویب رسید. تصویب بازارچه های مرزی مصوب سی و یکم تیر ماه سال نود و سه در دولت اول حسن روحانی، اقدامی بود که توان افزایی صادراتی کشور را هدف گرفته بود.
(گزارش روزانه تجارت خارجی اعم از واردات و صادرات را به صورت آنلاین در این لینک مشاهده کنید)
به هر حال، مجموعه این مصوبات، نقشه راهی است برای توسعه تجارت ایران با کشور های همسایه و سایر کشور های جهان که قانون مقررات صادرات و واردات، بخشی از این نقشه محسوب می شود و نتایج این نقشه راه آن را می توان در سامانه جامع امور گمرکی که سال ۱۳۹۳ رونمایی شد، به صورت آنلاین، رصد کرد. طبق ماده ۴ این قانون، وزارت صمت، موظف است که تغییرات کلی آئین نامه اجرایی این قانون را قبل از اسفند ماه هر سال، برای سال بعد آماده و منتشر کند و طبق ماده ۵، پیشنهادات دستگاه ها باید تا ۱۵ بهمن ماه هر سال به وزارت صمت ارسال شود.
(ایندکس سایت سازمان توسعه تجارت ایران که شیوه نامه پرداخت مشوق های صادراتی را در اختیار متقاضیان قرار می دهد)
مهم‌ترین نکات در قانون مقررات صادرات و واردات مصوب سال ۱۳۷۲
اگر شما مشتاق به واردات یا صادرات هستید یا دانشجوی کارشناسی یا کارشناسی ارشد گرایش های اقتصاد و مدیریت بازرگانی هستید و قصد فعالیت در این عرصه را دارید، اشراف اطلاعاتی روی مفاد این قانون، توصیه می شود.
منظور قانون از کالای صادراتی و وارداتی چیست؟
منظور از قانون مقررات صادرات و واردات از کالا های صادراتی یا وارداتی، کالا هایی است که در یکی از دسته بندی های سه گانه زیر قرار گرفته باشد:
- کالای مجاز به کالایی گفته می شود که صادرات یا واردات آن، هیچ مجوزی نیاز نداشته باشد.
- کالای مشروط به کالایی اطلاق می شود که صادرات یا واردات آن، با کسب مجوز امکان دارد.
- کالای ممنوع به کالایی گفته می شود که دولت بر حسب شرایط، صادرات یا واردات آن را ممنوع کند. مثل ممنوعیت واردات غذای سگ و گربه و خودرو لوکس به کشور در سال های ۹۷ و ۹۸. این موضوع در تبصره ۱ ماده ۲ قانون، تصریح شده است که از حقوق دولت است.
در تبصره ۲ ماده ۲ قانون آمده است که نوع و مشخصات کالا های ۳ گانه فوق الذکر، توسط وزارت صمت، مشخص و به تصویب هیات وزیران وقت می رسد و نیازی به تصویب مجلس و تایید شورای محترم نگهبان قانون اساسی ندارد. اصطلاحات فوق ربطی به «کالای گیفن» که در اقتصاد خرد و کلان مطرح است، ندارد.
آیا صادرات و واردات، نیاز به کارت بازرگانی دارد؟
همراه داشتن کالای مسافری که جنبه تجاری نداشته باشد، کارت بازرگانی نیاز ندارد. به همین دلیل، خودرو برای سفر زمینی، «کاپوتاژ » شده یا «کارنه دوپاساژ» می گیرد تا به عنوان کالای مجاز غیر تجاری همراه مسافر محسوب شود. هر کالای دیگر که جنبه تجاری برای صادر شدن یا وارد شدن به کشور پیدا می کند، بایستی در قالب کارت بازرگانی، مبادله شود و اطلاعاتش در سامانه جامع گمرکی ثبت شود.
طبق ماده ۳، مسئول صدور کارت بازرگانی، اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران است که صدور آن، تحت شرایطی برای اشخاص حقیقی یا حقوقی انجام می شود. در تبصره ۱ و ۲ همین ماده تصریح شده است که ملاک تجاری بودن کالا، تصویب نامه هیات وزیران است و مرجع رسیدگی به اختلافات، وزارت صمت است نه نهاد دیگر.
آیا طبق قانون، مرزنشینان نیز باید کارت بازرگانی داشته باشند؟
در تبصره ۳ ماده ۳ قانون م.ص.و به این موضوع اشاره شده است که شرکت‌های تعاونی، کلیه مرزنشینان عزیز و غیور و ایرانیان شاغل در خارج از کشور که کارنامه شغلی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دارند، از داشتن کارت بازرگانی جهت ورود و صدور کالای مجاز، معاف هستند.
آیا برای واردات کالا می توان از وسایل تقلیه خارجی استفاده کرد؟
در ماده شش این قانون، تصریح شده که اولویت حمل، با وسایل حمل داخلی است. دستورالعمل مربوط به استفاده از وسایل خارجی اعم از دریایی و هوایی و جاده ای و ریلی، توسط هیات وزیران تصویب می شود. اما در ماده هفت نیز اشاره شده که این وظیفه دولت است که مکان هایی را برای نگهداری امانی کالا ها جهت تعمیر و تجهیز ناوگان حمل و نقل کشور، اختصاص دهد.
آیا ترانزیت کالا، معاف از مالیات و عوارض است؟
طبق تبصره ۱ و تبصره ۲ ماده هفت، ترانزیت کالا ها از یک مبدا به مبدا دیگر، طبق مقررات تزانزیتی کشور، مجاز بوده و از شمول پرداخت عوارض گمرکی و سود بازرگانی و عوارض، معاف است.
برای ثبت سفارش ورود کالا به کدام مرجع باید مراجعه کرد؟
طبق ماده هشتم، کلیه وارد کنندگان می بایست جهت ثبت سفارش ورود کالا چه برای بخش دولتی چه خصوصی، به وزارت صمت، مراجعه کنند. موافقت با ورود کالا طبق تبصره ۱ ماده هشتم قانون مقررات صادرات و واردات، مجوز ترخیص است و نیازی به اخد مجوز دیگر نیست. البته طبق تبصره ۲ این ماده، مرزنشینان و پیله وران و کارکنان شناورها برای مصارف شخصی، از موضوع این ماده مسثنی هستند. امار ثبت سفارش ها بر اساس ماده ۹، هر ۹۰ روز یک بار بایستی توسط بانک مرکزی و گمرک به اتاق بازرگانی و وزارت صمت ارسال شود.
چه کالاهای مرزنشینان از حقوق گمرکی معاف است؟
طبق تبصره ۱ ماده ۱۰، هر کالایی که خانواده مرز نشینان یا شرکت های تعاونی آن ها برای مصرف شخصی واردمی کنند، در صورتی که هیات وزیران تصویب کند، در صورتی که ارزاق عمومی باشد، از ۳۰ درصد تا ۱۰۰ درصد حقوق گمرکی و سود بازرگانی معاف است.
اگر لوازم خانگی برای مصرف شخصی وارد کنند، حداکثر تا ۵۰ درصد، معافیت گمرکی و سود بازرگانی دریافت خواهند کرد. در تبصره ۲ این ماده تصریح شده است که اگر کارگر ایرانی شاغل در خارج از کشور باشد و تجهیزات صنعتی مورد نیاز کشور را وارد کند، از معافیت درصدی از حقوق گمرکی و سود بازرگانی نیز بهره مند می شود که جزییاتش را وزارت صمت هر سال اعلام می کند.
آیا همه گمرکات کشور، بازارچه مرزی است؟
خیر. بازارچه های مرزی طبق ماده یازدهم این قانون، توسط دولت تعیین می شود تا روابط تجاری با کشورهای همسایه، تقویت شود.
حتما ببینید: فهرست کامل بازارچه های مرزی سراسر کشور
آیا واردات قبل از صادرات مواد مصرف تولید از کارمزد معاف است؟
طبق ماه ۱۲، معاف است. اما این ماده بر اساس ماده پنجاه و یک قانون امور گمرکی که در بیست و سوم آبان ماه سال ۱۳۹۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، حذف شد.
پس همه تبصره های ۳ گانه ماده دوازده نیز که اشاره به این موضوع دارد نیز ار دستور کارخارج و حذف شده و قابل استناد در وزارت صمت و محاکم قضایی نیست.
آیا کالا های صادراتی کشور بایستی پیمان ارزی داشته باشند؟
طبق ماده سیزدهم، همه کالا هایی که از کشور صادر می شوند، به غیر از نفت خام و فرآورده های پایین دستی که قانون خاص خود را دارند، از پیمان سپاری ارزی معاف است. البته همواره به اطلاعیه های بانک مرکزی در CBI.IR توجه کنید.
اگر اختلافی بین صادر کننده و گمرک به وجود آید، مرجع حل اختلاف کجاست؟
قبلا در ماده ۱۴ و تبصره ۱ و ۲، مرجع حل اختلاف را در کمیسیون مرکب از ذی نفعان از گمرک و وزارت خانه های مربوطه میدانستند که این ماده نیز طبق ماده پنجاه و یک قانون امور گمرکی مصوب بیست و دوم آبان ماه سال ۱۳۹۰، حذف شد.
سود بازرگانی در قانون، به چه معنا است؟
طبق ماده پانزدهم، وزارت صمت با همکاری وزارت امور اقتصادی و دارایی، می بایست برای حمایت از تولید داخل و تسهیل و تسریع محاسبات مبالغ دریافتی از کالا های وارداتی که هزینه یا کارمزدی دریافت می کند، مجموعه ای تحت عنوان سود بازرگانی را تعیین کند و به گمرک ابلاغ کند. منظور موارد زیر است:
- عوارض گمرکی
- مابه التفاوت سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان
- حق ثبت سفارش
- حق انحصار
- عوارض شهرداری و هلال احمر
- عوارض آسفالت و هوایی و بندری و بهداری
چه کالاهایی که مسافر وارد می کند، از حقوق گمرکی معاف است؟
طبق ماده هفدهم، هر مسافری که به ایران می آید، علاوه بر وسایل شخصی، تا سقف مصوب هیات وزیران، با معافیت از حقوق گمرکی و سود بازرگانی برخوردار است. مشروط به این که کالای همراه مسافر، اعم از عطر و شکلات و رایانه و موبایل و کیف و کفش و لباس و غیره، جنبه تجاری نداشته باشد و برای مصارف شخصی باشد.
این فهرست را وزارت صمت هر ساله صادر می کند و اگر مسافر خارج هستید، حتما به این لیست رجوع کنید. طبق تبصره ۲ این ماده، اگر شما به منطقه آزاد هم واردشوید، این قانون برای شما صادق است.
همراه داشتن چه کالاهایی برای مسافران عازم خارج از کشور، مجاز است؟
طبق تبصره ۳ ماده ۱۷ این قانون، هر مسافری که عازم خارج از کشور است، چه تبعه ایران باشد چه نباشد، مجاز است که علاوه بر وسایل شخصی خود، صنایع دستی و محصولات داخلی را با هر سقفی که دوست دارد، منوط بر این که جنبه تجاری و صادرات پیدا نکند، تا سقف ارزشی مربوطه، از کشور خارج کند.
اما مثلا، همراه داشتن بیش از ۱۰۰ گرم زعفران برای هر مسافر، ممنوع است. این قضیه برای فرش و طلا نیز حکم می کند. اگر مسئولان استانی از صادرکننده کالا، عوارض بگیرند، طبق ماده ۱۸، این کار غیر قانونی است.
جوایز صادراتی مجاز است؟
بله. طبق ماده ۱۹، این اجازه به دولت داده شده است تا برای تشویق صادرات، وجوهی (کمک سود تسهیلات) را در بودجه سنواتی خود منظور کند و به صادرکنندگان نمونه که وزارت صمت معرفی می کند، پرداخت نماید.
حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض ویژه چقدر است؟
طبق ماده ۲۰ قانون مقررات صادرات و واردات، از اول فروردین ماه سال ۱۳۷۳، وارد کنندگان کالای تجاری غیر دولتی، ۱ درصد کل وجوه دریافتی را به عنوان سود بازرگانی و حقوق گمرکی به عنوان عوارض ویژه به دولت داده و به حساب درآمد عمومی کشور واریز کنند.
۱۰۰ درصد درامد حاصله از وجوه فوق الذکر، برای تشویق صادرات کالا غیر نفتی به صندوق ضمانت صادرات داده می شود.
آیا صادرات فرش ۳۰ رج به بالا ممنوع است؟
طبق ماده بیست و دوم قانون، صدور فرش های صادراتی از ۳۰ رج به بالا که شناسنانه ندارند، از اول فروردین ۱۳۷۴ ممنوع است. لذا، صادر کنندگان بایستی شناسنامه فرش دریافت کرده تا در بازارهای جهانی، از حمایت های مختلف بهره مند شوند. لذا صادرات فرش ۳۰ رج به بالا، ممنوع نیست.
استاندارد های صدور گواهی بهداشتی انسانی و دامی در گمرکات، بر عهده چه نهادی است؟
موضوع استاندارد ها، در قانون مقررات صادرات و واردات قید نشده است و ماده ای ندارد. اما در ماده ۴ آیین نامه اجرایی که بعدا تصویب شد، در این باره اظهار می کند که مقررات صدور گواهی بهداشت انسانی، دامی و نباتی برای ترخیص کالا از گمرک، بایستی توسط سازمان های ذیربط با تایید وزارت صمت، تنظیم شود.
در این ماده تصریح می شود که اگر وارد کننده ای، کالایی به گمرکات کشور وارد کرد که استانداردی قبلا برای بررسی و ضوابط ترخیص آن قید نشده باشد، وزارت خانه یا مسئولی، قادر به ممانعت از ترخیض کالایی که ضوابط را اعلام نکرده، نیست.
چه کالاهایی ورودش به کشور، نیاز به ثبت سفارش نیست؟
- کالا هایی که ورود آن برای زندگی روزمره خانواده مرز نشینان نیاز است. (طبق فهرست اعلامی)
- کالا های خاص نظامی به تایید وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
- کالا های خاص نظامی به تایید رئیس سازمان انرژی اتمی
- کالا های همراه مسافر طبق فهرستی که وزارت صمت مشخص می کند.
- کالا های وارداتی از طریق پست.
- نمونه های تجاری و تولیدی ارسالی از خارج از کشور
- کالاهایی که برای عرضه در نمایشگاه های بین المللی تخصصی وارد می شود.
- کالا های اهدایی موضوع بند ۹ ماده ۳۷ قانون امور گمرکی ایران
کدام گروه کالا ها نیازمند بازرسی تایید کیفیت (QC) قبل از ترخیص از گمرک است؟
هر کالایی که نیازمند دریافت گواهی بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد. یا گواهی سازمان دامپزشکی را نیاز داشته باشد و یا گواهی بهداشت نباتی را از سازمان حفظ نباتات بگیرد و یا نیاز به گواهی انطباق سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران داشته باشد.
حتما ببینید: مراحل کامل واردات کالا از گمرکات ایران و فرم‌های وارداتی و صادراتی
در چه شرایطی بایستی برگه بازرسی کالا برای ترخیص کالا ارائه شود؟
در ماده ۶ آیین نامه اجرایی این قانوت تصریج شده است که برای کالاهایی که استاندارد اجباری تعیین شده و از طریق وزارت صمت ابلاغ شده است، وارد کننده بایستی ضوابط را در قرارداد های خرید و اوراق ثبت سفارش کالا جهت ملزم کردن فروشنده خارجی به ارسال کالا بر اساس این ضوابط، قید کند و برگه بازرسی کالا مبتنی بر تاید رعایت استاندارد و ضوابط را «شرط پرداخت وجه» بداند.
اگر کالایی، مشمول این استاندارد نباشد، از ورود آن به کشور جلوگیری می شود.
منظور از کالاهای ممنوع چه کالا هایی است؟
طبق ماده ۸ آیین نامه اجرایی، کالاهای ممنوعه، کالا هایی است که ورود یا صدور آن بر اساس قوانین داخلی ایران ممنوع است. هر گونه معامله با رژیم صهیونیستی در صادرات و واردات کالا یا خدمات ممنوع است.
ملاک تجاری بودن کالا چیست؟
ملاک تجاری بودن کالا، تشخیص گمرک جمهوری اسلامی ایران است. چه برای ورود باشد چه صدور. چه تولیدی باشد چه تفکیکی یا بسته بندی.
چه کالا هایی، تجاری تلقی نمی شود؟
- نمونه تجاری برای بررسی و آزمایش باشد.
- واحد های تولیدی که کارت بازرگانی ندارند، تجهیزات صنعتی و ابزارآلات مورد نیاز خود را تهیه کنند و راسا وارد کنند.
- دستگاه های اجرایی که طبق قانون نسبت به ورود یا صدور کالا اقدام می کنند.
- اگر صادر کننده ای مبتدی باشد، تا ۱۸۰ روز با مجوز وزارت صمت، می تواند کالاهایی که مصداق تجاری ندارد، صادر کند.
- لوازم آموزشی و فرهنگی و هنری و تحقیقاتی و پزشکی و بروشورها و نقشه های فنی و نمونه های فاقد بهای ذاتی، مصداق کالای تجاری نیست.
اگر بین اتاق بازرگانی و متقاضیان اختلاف پیش آید چه باید کرد؟
اگر اختلافی پیدا شود، طرفین بایستی موضوع اختلاف و دلایل آن را برای تصمیم گیری نهایی به وزارت صمت ارسال کنند. اگر بعد از صدور کارت بازرگانی مشخص شود که دارنده، فاقد شرایط دریافت کارت است، وزارت صمت می تواند راسا به ابطال کارت رای دهد.
شرایط کالا های بدون انتقال ارز چگونه است؟
کالایی که بدون انتقال ارز است و تعهد به سیستم بانکی برای پرداخت وجه نیاز نیست، نخستین بارنامه حمل پیش از ممنوعیت یا تغییر شرط ورود یا افزایش سود بازرگانی با شرایط زیر امکان دارد:
- اگر کالا به صورت هوایی وارد ایران می شود، ۱۰ روز از تاریخ صدور اولین برنامه حمل هوایی.
- اگر کالا به صورت دریایی وارد بنادر می شود یا از طریق زمینی، اگر از کشورهای حوزه خلیج فارس باشد، ۲۰ روز مهلت دارند.
- اگر کالا به صورت دریایی یا زمینی از کشورهایی غیر از کشورهای حوزه خلیج فارس وارد کشور می شود، ۴۰ روز مهلت دارند.
- اگر کالا به صورت واردات در برابر صادرات است و خارج از سیستم بانکی عمل می گردد، ثبت سفارش در وزارت صمت انجام شود.
توجه کنید که حمل کالا های صادراتی ایران با وسایل نقلیه خارجی مجاز است.
حتما ببینید: چگونه اظهارنامه مالیاتی پر کنیم؟
همراه گرامی
اگر شما هم از جامعه صادرکنندگان یا وارد کنندگان کالاهای مجاز از گمرکات سراسر کشور هستید و سابقه استفاده از سامانه جامع گمرکی (EPL) دارید، مراتب را از طریق بخش کامنت با اقتصاد شهروند به اشتراک بگذارید و دیدگاه های خود را درباره نقاط قوت و ضعف قانون کنونی مقررات صادرات و واردات، به صورت مستند و مستدل بیان کنید.
اگر خواهان تکمیل اظهارنامه نامه مالیاتی و صورت های مالی و تنظیم ترازنامه هستید، شرکت محاسبان تلاشگر خبره، به عنوان مجموعه مالی و مشاوره‌ای خوش‌نام در تهران، آماده ارائه خدمات به صادر کنندگان و وارد کنندگان کالا در سال جاری است. برای آشنایی با سامانه جامع گمرکی کشور و مشاهده خدمات جالب و ارزشمند این پنجره تجارت مرزی ایران، به گفتار اقتصاد شهروند مراجعه کنید. تحصیل در دوره دکترای مدیریت بازرگانی با بورسیه تحصیلی در آمریکا و اروپا، با داشتن GRE امکان پذیر است.
.jpg)
