زندگی نامه امام علی (ع) از ولادت ایشان در خانه کعبه آغاز و به شهادت ایشان در محراب مسجد ختم می شود. زندگی نامه امام علی بسیار آموزنده است.

 

 

امام علی (ع) امام اول شیعیان و نخستین کسی است که به پیامبر (ص) ایمان آورد. زندگی نامه امام علی (ع) سرشار از رشادت هایي است که در راه اسلام داشته و در نهايت نيز به دليل کينه توزي دشمنان اسلام در محراب مسجد به شهادت رسيد.

 

ولادت امام علی (ع)

تولد امام علی (ع) روز سیزدهم ماه رجب سال سی‌ام عام الفیل، در خانه کعبه اتفاق افتاده است. ماجرای تولد امام علی (ع) از این قرار است که فاطمه بنت اسد به هنگام درد زایمان راه مسجدالحرام را در پیش گرفت و خود را به دیوار کعبه نزديک ساخت و چنين گفت:

«خداوندا! به تو و پیامبران و کتابهایی که از طرف تو نازل شده اند و نیز به سخن جدم ابراهیم سازنده این خانه ایمان راسخ دارم. پرودگارا! به پاس احترام کسی که این خانه را ساخت و به حق کودکی که در رحم من است، تولد اين کودک را بر من آسان فرما!»

لحظه ای نگذشت که دیوار جنوب شرقی کعبه در برابر دیدگان عباس بن عبدالمطلب و یزید بن تعف شکافته شد. فاطمه وارد کعبه شد و دیوار به هم پیوست. فاطمه تا سه روز در خانه کعبه بود و نوزاد خویش را به دنیا آورد. سپس از همان شکاف ديوار که دوباره گشوده شده بود بيرون آمد و بر اساس پيامي که از غيب شنيده بود نام فرزندش را «علي» گذاشت.

 

 

 

کودکی امام علی (ع)

حضرت علی (ع) تا ۳ سالگی نزد پدر و مادرش بسر برد و پیامبر اکرم (ص) وی را از بدو تولد تحت تربیت غیرمستقیم خود قرار داد. تا آن که خشکسالی عجیبی در مکه واقع شد و ابوطالب عموي پيامبر، با چند فرزندي که داشت با هزينه سنگين زندگي روبرو شد. رسول اکرم (ص) با مشورت عموي خود عباس توافق کردند که هر يک از آنان فرزندي از ابوطالب را به نزد خود ببرند تا گشايشي در کار ابوطالب باشد. عباس، جعفر را و پيامبر (ص)، علي (ع) را به خانه خود بردند.

 

امام علی (ع) در زمان بعثت

پس از وحی خدا و برگزیده شدن حضرت محمد (ص) به پیامبری و سه سال دعوت مخفیانه، سرانجام پیک وحی فرا رسید و فرمان دعوت همگانی داده شد. در این ميان تنها حضرت علي (ع) مجري طرحهاي پيامبر (ص) در دعوت الهي اش و تنها همراه و دلسوز آن حضرت در ضيافتي بود که وي براي آشنا کردن خويشاوندان خويش با اسلام و دعوتشان به دين خدا ترتيب داد. در همين ضيافت پيامبر (ص) از حاضران سؤال کرد: چه کسي از شما مرا در اين راه کمک مي کند تا برادر و وصي و نماينده من در ميان شما باشد؟ فقط علي (ع) پاسخ داد: اي پيامبر خدا! من تو را در اين راه ياري مي کنم. پيامبر (ص) بعد از سه بار تکرار سوال و شنيدن همان جواب فرمود: اي خويشاوندان و بستگان من، بدانيد كه علي (ع) برادر و وصي و خليفه پس از من در ميان شماست.

 

امام علی (ع) در زمان هجرت

زمانی که پیامبر (ص) قصد داشت تا از مگه به سمت مدینه هجرت کند مشرکان دسیسه ای مبنی بر قتل پیامبر کشیدند. امام علی (ع) با شجاعت و از جان گذشتگی به جاي پيامبر (ص) در بستر ايشان خوابيد و با اين کار زمينه هجرت پيامبر (ص) را فراهم کرد. 

 

 

 

ازدواج امام علی (ع)

در سال های اول تا سوم هجری، حضرت رسول (ص)، دخترش فاطمه (ع) را به عقد امام علی (ع) در آورد.

نخستین فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) در نیمه ماه رمضان سال سوم هجری به دنیا آمد که نامش را حسن گذاشتند. فرزند دوم آنها یعنی حسین در سوم شعبان سال چهارم هجرت به دنیا آمد.

 

 

امام علی (ع) در غدیر خم

پیامبر (ص) بعد از اتمام مراسم حج در آخرین سال عمرش در راه برگشت در محلی به نام غدیرخم در نزدیکی جحفه دستور توقف داد، زیرا پیک وحی فرمان داده بود که پیامبر (ص) بايد رسالتش را به اتمام برساند. پس از نماز ظهر پيامبر (ص) بر بالاي منبري از جهاز شتران رفت و فرمود: «اي مردم! نزديک است که من دعوت حق را لبيک گويم و از ميان شما بروم درباره من چه فکر مي کنيد؟» مردم گفتند: «گواهي مي دهيم که تو آيين خدا را تبليغ مي کردي» پيامبر فرمود: «آيا شما گواهي نمي دهيد كه جز خداي يگانه، خدايي نيست و محمد بنده خدا و پيامبر اوست؟» مردم گفتند: «آري، گواهي مي دهيم» سپس پيامبر (ص) دست حضرت علي (ع) را بالا گرفت و فرمود: «اي مردم! در نزد مؤمنان سزاوارتر از خودشان كيست؟» مردم گفتند: «خداوند و پيامبر او بهتر مي دانند» سپس پيامبر فرموند: «اي مردم! هر كس من مولا و رهبر او هستم، علي هم مولا و رهبر اوست» و اين جمله را سه بار تكرار فرمودند. بعد مردم اين انتخاب را به حضرت علي (ع) تبريك گفتند و با وي بيعت نمودند.

 

 

 

دلاوری امام علی (ع)

حضرت علی (ع) در بیشتر جنگ ها در کنار پیامبر اسلام به عنوان پرچمدار سپاه اسلام می جنگید و داستان های زیادی از دلاوری و شجاعت او بر سر زبان ها است که خیلي هم زياد است.

البته بنا به روایات، حضرت امیر (ع) در همه غزوات به جز غزوه تبوک حضور داشته است. در غزوه تبوک خود حضرت رسول (ص)، امام علی (ع) را به جای خودش در مدینه گذاشت و این امر موجب بروز یکسری شایعه در مورد کدورت پیامبر از امام علي (ع) گرديد. امام علي (ع) اين شايعه را با پيامبر در ميان گذاشت و آن حضرت (ص) فرمود:

«‌أنتَ مِنّی بِمَنزلهِ هارونَ مِنْ مُوسی، اِلّا أنـّه لانَبی بَعدی»

«جایگاه تو نسبت به من همچون جایگاه هارون نسبت به موسی است مگر اینکه پیامبری پس از من نیست.»

ایشان همیشه در صف اول از سپاه خود حضور داشتند که با شروع جنگ ضررهای زیادی بر دشمن وارد می کردند به طوری که همه دشمنان اسلام از نام ایشان می ترسیدند و حاضر به رويارويي با وي نبودند. از همين رو امام اول را «حيدر کرار» مي ناميدند.

پس از شجاعت این حضرت در جنگ احد بود که فرشته وحى به پیامبر (ص) فرمود: این نهایت فداکارى است که على (ع) از خود نشان مى‎دهد. رسول خدا فرمود: «او از من و من از او هستم» در این هنگام صدایى از آسمان شنیدند که مى‎گفت:

«لا فَتى اِلاّ عَلِىّ، لا سَیفَ اِلاّ ذُو الفَقار»

«جوانمرد شجاعى چون على و شمشیرى چون ذوالفقار وجود ندارد»

 

 

 

امام علی در زمان رحلت پیامبر (ص)

در آخرین لحظات عمر پیامبر (ص)، علی (ع) نزد او آمد و رسول خدا (ص) رازی طولانی را با او در میان گذاشت و پس از آن بیماری‌اش شدت یافت و به علی(ع) فرمود: «سرم را در دامان خود قرار ده، زيرا فرمان الهي رسيده است، هرگاه روح از بدنم مفارقت کرد آن را با دست خود برگير و بر صورت خويش بکش و آن‌گاه مرا رو به قبله نما و تجهيز کن و قبل از همه مردم بر بدنم نماز بگزار و تا پيکرم را در خاک نهان مي‌سازي، از من جدا مشو و از خداي متعال ياري بخواه»

بعد از رحلت پیامبر (ص)، در حالی که علی و عده ای از طائفه بنی هاشم مشغول تجهیز و تدفین حضرت (ص) بودند، بعضی از مهاجران و انصار از جمله ابوبکر، عمر و عثمان به راه افتادند و در جایی به نام سقيفه بني ساعده جمع شدند تا تکليف حکومت را روشن کنند که پس از مشاجراتي که ميان آنها واقع شد، در نهايت بدون توجه به واقعه غدير، ابوبکر را به عنوان خليفه معرفي کردند.

امام علی (ع) ۲۵ سال در برابر این مساله سکوت کرد و پس از قتل عثمان با هجوم و اصرار مسلمانان، خلافت را بر عهده گرفت.

 

خلافت امام علی (ع)

پس از کشته شدن عثمان، جمعی از اصحاب نزد امام علی (ع) آمدند و گفتند: ما سزاوارتر از تو به خلافت، کسی را نمی‌شناسیم؛ علی(ع) گفت: من وزیر شما باشم بهتر است تا امیر شما باشم. آنان گفتند: جز بیعت با تو، چیزي نمي‌پذيريم. آن حضرت گفت که بيعت او در خفا نمي‌باشد و بايد در مسجد باشد.

همه انصار جز چند نفر با علی (ع) بیعت کردند. در این باره که چرا امام علی(ع) زیر بار بیعت با مردم نمی‌رفت، باید گفت امام (ع) جامعه موجود را فاسدتر از آن می‌دانست که او بتواند آن را رهبری کرده و معيارها و منويات خود را در آن به اجرا در آورد.

 

شهادت امام علی (ع)

بعد از جنگ نهروان و سرکوب خوارج برخی از خوارج از جمله عبدالرحمان بن ملجم مرادی در یکی از شبها گرد هم آمدند و اوضاع آن روز و خونریزی ها و جنگهای داخلی را بررسی کردند و از نهروان و کشتگان خود یاد کردند و سرانجام به اين نتيجه رسيدند که باعث اين خونريزي و برادرکشي حضرت علي (ع) و معاويه و عمروعاص هستند و اگر اين سه نفر از ميان برداشته شوند، مسلمانان تکليف خود را خواهند دانست. سپس با هم پيمان بستند که هر يک از آنان متعهد كشتن يكي از سه نفر گردد.

ابن ملجم متعهد قتل امام علی (ع) شد و در شب نوزدهم ماه رمضان همراه چند نفر در مسجد کوفه نشستند. آن شب حضرت علی (ع) در خانه دخترش مهمان بودند و از واقعه صبح باخبر بودند، وقتی موضوع را با دخترش در میان نهاد، ام کلثوم گفت: فردا جعده را به جای خودتان به مسجد بفرستید. حضرت علی (ع) فرمود: «از قضای الهی نمی توان گريخت» آن گاه کمربند خود را محکم بست و عازم مسجد شد.

ابن ملجم، در حالی که حضرت علی (ع) در سجده بودند، با ضربتی بر فرق مبارک خون از سر حضرتش در محراب جاری شد و محاسن شریفش را به خون رنگین کرد. در این حال آن حضرت فرمود:

«فزت و رب الکعبه»

«به خدای کعبه سوگند که رستگار شدم»

سپس آیه ۵۵ سوره طه را تلاوت فرمود: «شما را از خاک آفریدیم و در آن بازتان می گردانیم و بار دیگر از آن بیرونتان می آوریم»

 

محل دفن امام علی (ع)

بعد از شهادت حضرت علی (ع) ایشان را در نزدیکی شهر کوفه بدون این که کسی متوجه شود دفن کردند. دلیل این مساله جلوگیری از نبش قبر و بي حرمتي دشمنان نسبت به جنازه ايشان بود.

بعد از گذشت سال ها محل دفن امام علی (ع) کشف شد و بعد از ساخت مقبره ایشان در آن جا شهر نجف به وجود آمد.

 

 

 

آثار امام علی (ع)

• نهج البلاغه: اسنادی از سخنان، خطبه ها و نامه های حضرت علی (ع) که از ایشان به جا مانده است توسط پیروان و طرفداران ایشان گرد هم آورده شده است که آن را نهج البلاغه می نامند.

• «غرر الحکم و درر الکلم»: دومین اثری است که از بیانات امام علی (ع) گردآوری شده است.

• مصحف علی: سومین اثر به جای مانده از امیرمؤمنان (ع) قرآن معروف ایشان است که در آن سوره های قرآن طبق تاریخ نزول مرتب شده اند.

• کتاب بعدی امام علی کتابی مشتمل بر سخنانی از حضرت محمد (ص) درباره کل نیاز های مردم که گفته می شده است و حضرت علی آن ها را مکتوب می کردند.

• همچنین آورده شده است که دعای کمیل، دعایی است که حضرت علی (ع) به یکی از شاگردانش به نام کمیل بن زیاد ياد داده بودند.