.png)
98/04/11
مقدمه
تلاش برخی کارشناسان و اتاق فکرهای آمریکایی برای موجه جلوه دادن سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران، یکی از مسائل مطرح در رسانه‌ها و در حال تبدیل به یک روند است. نهادها و اندیشکده‌های تندرو نظیر «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» و سازمان «متحد علیه ایران هسته‌ای» از طرفداران جدی این روند سیاسی-رسانه‌ای هستند. البته تعداد مخالفان این راهبرد در آمریکا قطعاً از تعداد موافقان آن بیش‌تر است. «ریچارد مایکل نفیو» عضو ارشد مؤسسه‌ی بروکینگز و از طراحان تحریم‌های ایران در دوره‌ی ریاست باراک اوباما در مقاله‌ای، به بعضی نقص‌های موجود در این سیاست و آثار منفی آن برای آمریکا پرداخته است.
شایان‌ذکر است بخشی از تحلیل‌گرانی که طرفدار سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ علیه ایران هستند، تصور می‌کنند که این راهبرد دولت، دیر یا زود ایران را وادار به بازگشت به میز مذاکره می‌کند. به اعتقاد این گروه، بازگشتِ ایران به میز مذاکرات قطعی است و جمهوری اسلامی درحال‌حاضر صرفاً برای جلوگیری از ادامه‌ی این سیاستِ آمریکا و برای به دست آوردن برگ‌های برنده در مذاکرات آتی تلاش می‌کند. با توجه به این پیش‌فرض، توصیه‌ی این طیف از تحلیل‌گران به دولتِ ترامپ، ادامه‌ی سیاست‌های فشار حداکثری و جلوگیری از اقدامات ایران برای گرفتن امتیاز است.
گزارش راهبردی حاضر به ارائه آخرین تحلیل‌های اندیشکده‌ها و رسانه‌های آمریکایی درباره راهبرد فشار مذاکره می‌پردازد.
توصیه‌های FDD به دولت آمریکا در رابطه با سیاست فشار حداکثری
«بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها»[i] (اف‌دی‌دی) در روز دهم خرداد سال ۱۳۹۸ (۳۱ می ۲۰۱۹) تحلیلی را از راهبرد فشار حداکثریِ آمریکا، نتایج آن تاکنون و گزینه‌ها و طرح‌های احتمالی ایران در برابر آن، منتشـر کرد. این تحلیل به قلم «جان هَنا»[ii] از کارشناسان ارشد این بنیاد در امور ایران نوشته شده است.
در ابتدای این تحلیل نویسنده توضیحاتی درباره‌ی راهبرد فشارِ حداکثری و تأثیراتِ مخرب آن علیه اقتصاد ایران ارائه می‌کند و درباره‌ی عکس‌العمل ج.ا.ایران در برابر این راهبرد می‌گوید. به عقیده‌ی هَنا، در ابتدای دوره‌ی فشار حداکثری، دو مطلب ایران را برای تحمل فشارها تا اتمامِ دوران ریاست‌جمهوری ترامپ امیدوار نگه‌داشته بود؛ یکی همکاری اروپایی‌ها برای ایجاد یک سازوکار مالی و دیگری استمرار معافیت‌های تحریم که چند باری توسط دولت آمریکا به بعضی از کشورها اعطا شد. هَنا ادعا می‌کند که درحال‌حاضر ایران متوجه شده که خیلی نمی‌تواند روی همکاری اروپایی‌ها حساب باز کند و در ضمن، دیگر خبری هم از تمدید معافیت‌های تحریم برای کشورهای واردکننده‌ی نفت ایران نیست.
به عقیده‌ی این کارشناسِ اف‌دی‌دی، با توجه به این‌که «طرحِ انتظار» ایران به ثمر نرسیده و ایران واقعاً خود را با احتمال به صفر رسیدن صادرات نفت خود روبه‌رو می‌بیند، مقامات ایران به این نتیجه رسیده‌اند که برای تغییرِ اوضاع نمی‌توانند تا پایان دوران ریاست‌جمهوری ترامپ منتظر بمانند. بنابراین تلاش خواهند کرد، نقشه‌ی دوم خود را که ایجاد فشار به آمریکاست، اجرایی کنند.
این کارشناس اف‌دی‌دی می‌گوید نقشه‌ی دوم ایران این است که به هر نحو ممکن، از سرعت تحریم‌هایی که موجودیتِ حکومت این کشور را تهدید می‌کنند، بکاهد. وی مدعی است که اولین و شدنی‌ترین گزینه‌ی ایران در این مقطع، استفاده از تروریسم و خراب‌کاری و ضربه زدن به منافع آمریکا و متحدان آن از طریق «نیروهای نیابتی» و همین‌طور کاهش محدودیت‌های هسته‌ای است. وی ایران را متهم می‌کند که در حملات اخیر به نفت‌کش‌ها و خطوط نفتی در منطقه، نقش داشته و این اقدامات را در راستای تلاش‌های ایران برای منص‍رف کردن آمریکا از ادامه‌ی فشارهای حداکثری می‌داند.
به عقیده‌ی هَنا، آمریکا ناگزیر است که با واکنش‌های مناسب، این نقشه‌ی ج.ا.ایران را خنثی کند. هرچند وی اذعان می‌کند که مقابله با «نیروهای نیابتی» ایران، تنها در حرف ساده است ولی آن را غیرممکن نمی‌داند و از همین رو پیشنهاد می‌کند که دولت، به‌منظور مقابله‌ی عملی با این تهدیدها، فهرستی از اقدامات تنبیهی ازجمله «تحریم‌های اقتصادی بیش‌تر»، «حملات سایبری»، «طراحی عملیات مخفیانه» و حتی «حمله‌های هوایی و پهپادیِ محدود علیه مواضع سپاه» را برنامه‌ریزی کند.
کارشناس اف‌دی‌دی در این رابطه به تجربه‌ی درگیری نیروهای رژیم صهیونیستی با سپاه، طیِ دو سال گذشته در سوریه اشاره کرده و ادعا می‌کند که ایران در برابر حمله‌های هوایی این رژیم از خود خویشتن‌داری نشان داده و خطر وارد شدن در یک جنگ بزرگ را نپذیرفته است. به همین دلیل اگر آمریکا هم علیه نیروهای سپاه، حمله‌های هوایی و پهپادی محدود انجام دهد، احتمالاً ایران که خود را با نیرویی به‌مراتب قوی‌تر از اسراییل روبه‌رو می‌بیند، بازهم از وارد شدن به جنگی که می‌تواند موجودیت نظام آن را به خطر بیاندازد، خودداری خواهد کرد.
به عقیده‌ی هَنا، آمریکا باید اولاً تهدیدهای معتبری را مانند آن‌چه ذکر شد، علیه ایران طراحی کند و ثانیاً حضور نظامیِ پرقدرت خود را در منطقه با هدف هراساندن ایران حفظ کند. هَنا می‌گوید در چنین شرایطی ره‌بر عالی [انقلاب اسلامی مردم] ایران یا دوباره تلاش می‌کند تا سیاست دیگری را برای مقابله با تحریم‌ها اتخاذ کند، یا به این فکر می‌اُفتد که از گزینه‌ی پیش‌نهادیِ آمریکا –یعنی مذاکره– استفاده کند.
از دید هَنا گزینه‌ی دوم خیلی محتمل‌تر است. وی ادعا می‌کند که تاریخ نشان داده هرگاه ایران خود را بین جنگ و مذاکره مخیر دیده، از گزینه‌ی مذاکره استقبال کرده است. وی هم‌چنین فعال شدن کشورهای عمان و سوئیس که سابقه‌ی وساطت بین ایران و آمریکا دارند را ازجمله دلایل دیگری می‌داند که احتمالِ مذاکره را تقویت کرده است. وی به صحبت‌های اخیرِ ترامپ در ژاپن و استقبال وی از میانجی‌گری نخست‌وزیر ژاپن در این مناقشه و هم‌چنین تأکید وی بر این‌که آمریکا به دنبال تغییر حکومت در ایران نیست، اشاره کرد و آن‌ها را انگیزه‌های خوبی برای بازگشت ایران به مذاکره دانست.
وی در پایان وضعیت کنونی را مقطعی حساس در تاریخ مناقشات چهل‌ساله‌ی جمهوری اسلامی ایران و آمریکا معرفی کرد و خطاب به منتقدان راهبرد فشارهای حداکثری نوشت:
«بدون شک مقامات دولتی باید یک راهبرد بسیار دقیق و بلندمدت درباره‌ی نگرانی‌های موجود، سازمان‌دهی کنند. ولی تا آن زمان خوب است که لحظه‌ای به ارزش تاریخیِ این موقعیت که ممکن است خیلی زود هم به نتیجه برسد، فکر کنیم: شاید تحریم‌های یک‌جانبه (که منتقدان می‌گویند هیچ‌گاه ثمر نخواهد داد) و تهدیدهای نظامی (که گفته میشود هیچ‌وقت نباید انجام می‌شد) منجر به انجام مذاکراتی جدید با ایران شود. شاید شروع مذاکره بعید باشد ولی دیگر غیرممکن نیست.»[iii]
تردید در خصوص موفقیت اعلام آماد‌گی آمریکا برای مذاکرات بدون پیش‌شرط
پس از ابراز تمایل دولت‌مردان آمریکایی برای مذاکره‌ی بدون پیش‌شرط با مقامات جمهوری اسلامی ایران، روزنامه‌ی «نیویورک‌تایمز» در مقاله‌ای به ابعاد این مسأله پرداخت. به گفته‌ی این روزنامه «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه‌ی آمریکا در نشست خبری‌ای که با حضور وزیر امور خارجه‌ی سوئیس برگزار شد، اعلام کرد که کشورش آماده است بدون هیچ پیش‌شرطی با مقامات ایران مذاکره کند. وی درعین‌حال اعلام کرد که اگر ایران به بعضی از درخواست‌های آمریکا تن ندهد، آمریکا تحریم‌هایش را علیه این کشور لغو نخواهد کرد. وی تحریم‌ها را نه پیش‌شرط‌هایی برای مذاکره، بلکه خود موضوع مذاکره دانست. پمپئو در ادامه گفت که حتی اگر درهای گفت‌وگو با ایران باز شوند، آمریکا به تلاش‌های خود برای مقابله با حمایت‌های این کشور از گروه‌هایِ مختلف در منطقه ادامه خواهد داد. وی افزود:
«ما آماده‌ایم که در مذاکرات بدونِ پیش‌شرط با ایران شرکت کنیم. درعین‌حال، اراده‌ی آمریکا برای تغییر اساسی رفتارهای مخربِ نظام جمهوری اسلامی ادامه خواهد داشت.»
یکی از تحلیل‌گرانِ مؤسسه‌ی رند، صحبت‌های پمپئو را در راستایِ هم‌آهنگ کردن سیاست‌های اخیر ترامپ برای مذاکره با ایران دانست و بیان کرد که مشکل این سیاست این است که پمپئو همچنان شروع گفت‌وگوها با ایران را مش‍روط به این می‌داند که …
متن کامل>>>
