حدود یک روز باقی مانده به موعد مقرر برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق، هنوز رفتار و اقدامی که نشان دهنده عقب نشینی مقامات کرد عراقی از برگزاری آن باشد، به چشم نمی خورد.

 

هر چند که در شامگاه شنبه، منابع خبری به نقل از باول طالبانی فرزند رئیس جمهور سابق، از توافق دو حزب اصلی کردستان یعنی اتحادیه میهنی و دموکرات برای تعویق همه پرسی و موافقت با پیشنهاد آمریکا خبر دادند، اما این خبر در نخستین دقایق تکذیب شد تا حدس و گمان ها تنها بر احتمال به تعویق افتادن همه پرسی در کرکوک و مناطق مورد منازعه مطرح شود.تحولات متعلق به همه پرسی اقلیم در دو روز اخیر سیر خطرناک و قابل توجهی را به خود گرفته است.

 

جدیدترین این تحولات، اظهارات شورای عالی امنیت ملی ترکیه است. این شورا روز گذشته اعلام کرد در صورت برگزاری همه پرسی توافق نامه 1926 را که به ترکیه اجازه ورود به موصل و

 

کرکوک و بخش هایی از شمال عراق می دهد، اجرا خواهد کرد.نگاه ترکیه از ابتدای تصرف بخش هایی از عراق توسط داعش و حضور نظامی آنکارا در شمال عراق، تردیدهایی را درباره اهداف این کشور برانگیخته بود. ترک ها در این سال ها و حتی از زبان اردوغان، هیچ گاه طمع خود به مناطق مورد منازعه در عراق را مخفی نکرده و همیشه تهدید کرده اند در صورت تغییر بافت جمعیتی یا مرزی این نواحی، حق مداخله دارند.اکنون و تنها ساعاتی قبل از برگزاری همه پرسی، اظهارات نخست وزیر و شورای عالی امنیت ترکیه، نگرانی ها از هرگونه اقدامی که تنش ها را در منطقه تشدید کند، بیشتر کرده است. علاوه بر این این موضوع نشان می دهد آنکارا در مخالفت با همه پرسی اقلیم کردستان، واهمه خود از تهدید امنیتی این اقدام و تهییج شدن کردهای ترکیه برای اقدام مشابه کردهای عراق را بهانه ای برای تحقق ادعاهای ارضی خود در عراق قرار داده است.

 

 

 

 

نکته دیگر این که دو روز قبل یعنی جمعه، کردهای سوریه، نخستین مرحله از انتخابات سه مرحله ای خود را در مناطق تحت کنترل برگزار کردند.در مرحله نخست این انتخابات، کمیته های محلی هر منطقه شهری و روستایی (کومون ها) برای انتخاب سه هزار و 682 کومون، برگزیده می شوند. مرحله دوم در 12 آبان برای انتخاب شوراهای محلی نواحی و مناطق تحت کنترل سه منطقه کردنشین سوریه خواهد بود و در نهایت در 29 دی ماه نیز " مجلس ملت های دموکراتیک " برای هر یک از مناطق سه گانه انتخاب خواهد شد و در همان روز نیز " کنگره ملت های دموکراتیک " که همان پارلمان کردهای سوریه است، انتخاب می شود.کردهای سوریه (روژآوا) از بهار سال گذشته نظام فدرالیته را در مناطق تحت کنترل خود اعلام و آن را به سه اقلیم جزیره، فرات و عفرین تقسیم کردند.هرچند که کردهای سوریه هدف خود را فدرالیسم در قالب سوریه بیان کرده اند اما همزمانی آن با تحرکات همتایان شرقی خود یعنی کردهای عراق که به دنبال برگزاری همه پرسی استقلال هستند، را باید موضوعی حساس و پیچیده دانست.با این که سوریه مانند ترکیه مخالفت خود را با این اقدام کردهای سوری اعلام کرده است اما مشغول بودن دمشق به مبارزه با تروریست های داعش و دیگر گروه های تروریست، عملا اجازه باز شدن جبهه ای دیگر را به دمشق برای مقابله با تحرک جدید کردها که به مثابه نیروی پیاده نظام آمریکا در نبرد با داعش در خاک سوریه هستند، نمی دهد.حتی در آینده نیز چنان چه دمشق بخواهد مانع از خودمختاری کردهای خود شود با کار دشواری مواجه است و عملا اقدام نظامی علیه آنان به معنای بازگشت مجدد ناآرامی به سوریه در آینده خواهد بود. بنابراین به نظر می رسد، دمشق ناخواسته با تشکیل یک اقلیم خودمختار کردی مانند آن چه در عراق وجود دارد، مواجه است.

 

فتیله تجزیه طلبی و استقلال که از کردستان عراق آغاز شده و باعث نگرانی مشروع کشورهای منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران شده بود این بار و همزمان با برگزاری همه پرسی در عراق به سوریه نیز رسید. سطح روابط ترکیه و ایران که در موضوع همه پرسی، در هفته های اخیر بسیار نزدیک شده بود به نظر می رسد بیش از پیش تقویت شود. نگرانی های امنیتی دو کشور در حال تحقق است و احتمالا باید شاهد اقدامات و هماهنگی های امنیتی و سیاسی بیشتری از سوی دو کشور به خصوص ترکیه باشیم.حتی اگر در ساعات پایانی باقی مانده، همه پرسی به تعویق بیفتد یا این که برگزاری آن در مناطقی مانند کرکوک لغو شود، اما مجموعه رخدادها در عراق و سوریه نشان می دهد، پرونده کردهای منطقه، در افق پسا داعش، به احتمال زیاد موضوع اصلی تحولات منطقه ای باشد. موضوعی که می تواند در آینده منشأ تهدیدات امنیتی و نظامی مهمی باشد و سهم مهمی در تجزیه طلبی و تضعیف کشورهای منطقه ایفا کند.آن چه در این میان باید به آن توجه شود، نقش ایالات متحده آمریکاست.

 

واشنگتن با هر دوطرف کرد در عراق و سوریه روابط راهبردی خوبی دارد. همین موضوع، تردید ها درباره نقش پشت پرده واشنگتن در حمایت از رخدادهای متعلق به کردها در عراق و سوریه را بیشتر می کند. شاید این بار واشنگتن و قدرت های دیگر به این نتیجه رسیده اند که به جای کمک به ظهور یک گروه تروریستی دیگر به جای داعش، می توانند پرونده تجزیه طلبی در منطقه را به عنوان عاملی که ظرفیت بالایی در ایجاد تنش دارد به جان مردم منطقه بیندازند.

 

منبع: روزنامه خراسان

 

پایگاه رصد